مروری بر مراکز نوآوری
به وجود آمدن تغییرات سریع در فناوری‌های روز دنیا و مسائل اجتماعی جامعه امروز، ازجمله عواملی است که ایجاد مراکز نوآوری را به یک نیاز تبدیل کرده است. مراکز نوآوری با همان ایده جذب خلاقیت‌ها و نوآوری‌های افراد ایجادشده‌اند و به دنبال عرضه یک محصول به بازار هستند، البته محصولی که بر مبنای دانش و پژوهش ساخته شده باشد. آن‌ها با تأمین بودجه فعالیت خود از شرکت‌هایی که به آن‌ها وابسته‌اند و یا شرکت‌هایی که طرح‌ها را به آن‌ها می‌فروشند به حیات خود ادامه می‌دهند، البته سهمی از بودجه در نظام حاکم هر حکومت هم دارند.
افزایش تعداد افراد تحصیل کرده، مخصوصاً در پنجاه سال گذشته، فکر ایجاد مراکز نوآوری را در بین محیط‌های آکادمیک و صنعتی شکل داده است، چراکه ایده‌های گذشته بشر دیگر کارایی لازم در بعضی از زمینه‌ها را ندارند. به‌عنوان یک مثال، مراکز آموزش عالی از این ابزار برای گسترش توانایی‌های خود استفاده کرده‌اند. آن‌ها استراتژی‌های مختلفی را برای پیشرفت در روش‌های نوین آموزشی و پیشرفت در صنعت آموزش برای برخورد با تعداد بیشتری دانش‌آموز را به کار برده‌اند.طبق تعریف صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران، مرکز نوآوری، “مرکزی است متشکل از یک یا چند تیم نوآور که با همکاری مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های متقاضی محصولات جدید در یک حوزه تخصصی در چارچوب برنامه‌ای بلندمدت با هم همکاری می‌کنند”.
ما در دوره دیجیتال داروینیسم زندگی می‌کنیم، همان طور که فناوری و جامعه تکامل می‌یابد، این امری ضروری می‌شود که سازمان‌ها نیز مدل‌های کسب و کار خود را تکامل دهند. از سال ۲۰۰۰ میلادی، ۵۲ درصد از ۵۰۰ شرکت اول Fortune یا با یکدیگر ادغام شده‌اند، یا توسط شرکت‌های دیگر خریداری شده‌اند و یا ورشکسته شده‌اند. تهدید جدیدی به‌عنوان کسب و کار خطر پذیر(STARTUP) خاتمه بخش قسمت عظیمی از سهم بازار کمپانی‌های قدیمی بوده است و این روند رو به رشد است. مجله وال استریت بیان می‌کند که ارزش حدوداً ۱۰۰ استارت آپ در آمریکا بیش از ۱ میلیارد دلار است، این استارت آپ ها باارزش و گران قیمت، خیلی از اوقات بازار جدیدی را ایجاد نمی‌کنند، بلکه به کمک فناوری جدید خود به‌سرعت شروع به گرفتن سهم بازارهای قدیمی کرده و مشتریان را قانع به تجربه‌های جدید می‌کنند.
در ۱۰ سال گذشته مشاهده شده که هزاران شرکت مانند Nokia و Blackberry و Kodak یا از بین رفته‌اند، یا شدیداً سهم خود را در بازار از دست داده‌اند، حال یک سؤال مطرح است:
چگونه کمپانی‌ها باید از نابود شدن خود جلوگیری کنند؟ جواب این سؤال در یک کلمه است: نوآوری.
در فضای فوق‌العاده رقابتی اقتصاد امروز، نوآوری بسیار حائز اهمیت شده است. بررسی‌های اخیر شرکت‌های بزرگ نشان می‌دهد که ۶۵ درصد از مدیران ارشد با فشار حاصل از فضای رقابتی حاصل از نوآوری مواجه هستند. در سال ۲۰۱۴ تقریباً ۶/۱ تریلیون دلار در مجموع صرف بخش توسعه و تحقیق سازمان‌ها شده است. علی رغم این سرمایه‌گذاری گسترده ۸۵ درصد از محصولات ناشی از این نوآوری‌ها با شکست روبه‌رو شده است.
ضعف‌های فراوان سیستم نوآوری قدیمی باعث شد که تعدادی از سازمان‌های بلندهمت در پی روش‌های جدیدی در نوآوری باشند و این سازمان‌ها مراکز نوآوری را در جهت شتاب گیری در فضای دیجیتال امروزی ایجاد کردند. ” مراکز نوآوری شامل تیم‌هایی از افراد و معمولاً سایت‌هایی هستند که به‌عنوان قطب فناوری و نوآوری شناخته می‌شوند و هدف آن‌ها ایجاد یک اکوسیستم حاوی استارت آپ ها، شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه‌گذاران، فروشندگان و مؤسسات آکادمیک و دانشگاهی است که این قطبهای نوآوری ایجاد می‌کنند.”
وظیفه مراکز نوآوری، پیشرو بودن و ریسک کردن راه‌حل‌های جدید برای مشتریان، ارزیابی کسب و کار مدل‌های جدید و فناوری‌های جدید است تا بتوانند سهم بازار یک شرکت را ارتقا دهد.
انواع مراکز نوآوری با ذکر مثال
مراکز نوآوری را بر اساس دو عامل: میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز و اهداف این مراکز، می‌توان در ۴ گروه دسته بندی کرد.
مراکز نوآوری درون سازمانی: این مراکز تمام فعالیت‌های مربوط به نوآوری از الهام ایده تا آماده کردن پروتوتایپ را در قالبی درون سازمانی انجام می‌دهند، معمولاً این مراکز ازنظر اندازه و تعداد کارکنان بزرگ هستند و حوزه فعالیت آن‌ها گسترده است.
مثال: Walmart Labs یکی از قسمت‌های تیم Walmart Global e-commerce است که وب سایت‌های این سازمان را اداره می‌کند، این مرکز نوآوری تمام فعالیت‌های تجارت الکترونیک این سازمان را به عهده دارد.
مراکز نوآوری دانشگاهی: این مدل شرکت‌ها در یک دانشگاه سرمایه‌گذاری می‌کنند تا از طریق محققان آن دانشگاه بتوانند از لحاظ فناوری، نوآوری داشته باشند.
مثال: شرکت خودرو سازی فولکس واگن مرکز نوآوریی را در دانشگده مهندسی دانشگاه استنفورد در جهت پیشرفت و نوآوری در ابعاد فناورانه اتومبیل احداث کرده است. این شرکت حدود ۷۵/۵ میلیون دلار برای ایجاد این مرکز سرمایه‌گذاری کرده است که شامل ۲ میلیون دلار برای ساخت ساختمان این مرکز و ۷۵۰ هزاردلار سالیانه به مدت ۵ سال برای کارهای تحقیقاتی مححقان دانشگاه استنفورد در جهت نوآوری در عرصه خوردو می‌شود و یا می توان بعنوان مثالی دیگر مرکز نوآوری دانشگاه MIT را بعنوان یکی از قطبهای اصلی مثال زد که در ادامه مفصلتر در مورد آن صحبت خواهد شد.
مراکز نوآوری اهرمی: این مراکز نوآوری فعالیتی شبیه به شتاب‌دهنده‌ها دارند. شامل تعدادی متخصص و مربی هستند و با کمپانی‌های بزرگ در ارتباط هستند و از این طریق به جذب استارت آپ ها می‌پردازند و از طرفی برای این استارت آپ ها فرصت‌های کاری ایجاد می‌کنند تا کالا و محصولات خود را از طریق این کمپانی‌ها در بازار تست کنند.
مثال Allianz Digital Labs : شرکت‌ها، دانشجویان و نوآورانی را که در مراحل اولیه کسب‌وکار خود هستند دعوت می‌کند تا ایده‌های خود را برای سرمایه‌گذاران به امید پیشرفت و تجاری شدن طرح‌هایشان تشریح کنند و البته این سازمان‌ها و سرمایه‌گذاران قادر هستند در قبال سرمایه‌گذاری در آن‌ها سهامی از استارت آپ ها را به خود اختصاص دهند.
پایگاه‌های کوچک نوآوری: این مراکز نوآوری تیم‌های کوچکی هستند که بر اساس قطبهای فناورانه شکل می‌گیرند. سازمان‌های بزرگ هدفشان از ایجاد چنین مراکزی دسترسی به تحولات فناورانه بدون سرمایه‌گذاری‌های بزرگ می‌باشد. معمولاً پس از گذشت زمان این پایگاه‌های کوچک نوآوری تبدیل به یکی از ۳ فرم مراکز نوآوری دیگر خواهند شد.
مثال: شرکت Renault-Nissan مثالی از این مراکز می‌باشد. این شرکت در سال ۲۰۱۱ میلادی یک دفتر تحقیقاتی در دره سیلیکون ایجاد کرد که در حوزه IT وسایل نقلیه کارهای تحقیقاتی می‌کرد. در سال ۲۰۱۳ میلادی این دفتر گسترش پیدا کرد و به حوزه‌هایی مانند رانندگی خودکار و اتوماتیک نفوذ پیدا کرد.
اهداف مراکز نوآوری
ایجاد زمینه مناسب برای بروز خلاقیت و بستری برای رشد و پرورش ایده‌های نو بر مبنای دانش
حمایت از طرح‌های پژوهشگران، محققان، دانشجویان و دانش آموزان
کمک به شکل‌گیری و حیات شرکت‌های دانش‌بنیان
ایجاد بستر مناسب برای کارآفرینی، اشتغال و تجاری‌سازی محصولات
تولید فن‌آوری و خروج از مونتاژکاری
ایجاد ارتباط بین دانشگاه، صنعت و دولت و تأمین سرمایه‌های مادی و معنوی
ایجاد شور و انگیزه جهت نوآوری در علوم مختلف اعم از علوم حاضر و جدید
گسترش فناوری و ایجاد بستر تجاری‌سازی در زمینه‌های مختلف (خروج از فرهنگ تک‌محوری بودن و ترک عادت تولید فقط در یک زمینه خاص)
وظایف مرکز نوآوری
شناسایی نخبگان، پژوهشگران و محققان توانمند و تشکیل گروه‌های پژوهشی و حمایت از ایشان
شناسایی شرکت‌های همکار و تشکیل تیم صنعتی یا مشارکت
ایجاد لینک بین هسته پژوهشی و شرکت همکار
تأمین نیازها، رصد اتفاقات و پیشرفت‌های انجام‌شده
تجاری‌سازی محصول نهایی، معرفی آن به بازار با استفاده از کمک شرکت همکار
تشویق افراد به تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از ایشان
نگارش شده توسط: حسن اشراقی (دانشجوی دوره اول کیمیاکالج)
