مدل و جریان درآمدی کسب‌وکارها
از اینجا شروع کنیم که هیچ گربه‌ای برای رضای خدا موش نمی‌گیره! خوب صد البته هیچ انسانی هم بی‌دلیل به میدان فعالیت‌های اقتصادی و کسب‌وکارها پا نمی‌گذارد. حیات و بقا فعالیت‌های اقتصادی مرهون میزان موفقیت «مدل درآمدی»[۱] آن‌هاست و هر مدل پیشوای یک یا چند «جریان درآمدی»[۲] مختلف است. البته به یاد داشته باشید که برخی کسب‌وکارها بجای درآمد بر رشد متمرکز بوده و اولویت خود را نه بر درآمدزایی، بلکه توسعه کمی و کیفی، جغرافیایی، جذب کاربر و غیره تنظیم کرده‌اند.
لازم است پیش از ادامه بحث دو تعریف کلی از مدل و جریان درآمد را ارائه نماییم، تا از تداخل این دو مفهوم جلوگیری به عمل آید.
- مدل درآمد: این مؤلفه راهبرد مدیریت و سامان‌دهی جریان/جریان‌های درآمدی و اختصاص منابع و پشتیبانی لازم برای پیشبرد آن‌ها را نشان می‌دهد. به‌بیان‌دیگر، «مدل» کنترل‌کننده جریان یا جریان‌های درآمدی است.
- جریان درآمد: این مفهوم بر منبع یا منابع درآمدی یک کسب‌وکار تأکید دارد. جریان درآمدی بر دو گونه کلی استوار است. در گونه اول با جریان درآمدی یکتا مواجهیم که فقط بر یک جریان اصلی تکیه دارد و در گونه دوم با جریان‌های چندگانه‌ای مواجهیم که علاوه بر جریان درآمدی اصلی، جریان‌های فرعی و تابعه را نیز در برمی‌گیرد.
طبقه‌بندی جریان‌های درآمدی
با توجه به تعریف جریان درآمد در ادامه تعدادی از مهم‌ترین جریان‌های درآمدی را معرفی خواهیم نمود. به یاد داشته باشید جریان درآمدی ممکن است یکتا یا چندگانه باشد.
- فروش قطعی (انتقال مالکیت)[۳]: در این نوع مشتری حق دائمی مالکیت و بهره‌برداری از کالا یا خدمت را در اختیار می‌گیرد. مانند خرید خودرو، البسه و غیره.
- هزینه بهره‌برداری[۴]: در این نوع مشترک به‌اندازه میزان استفاده از محصول یا خدمت پول پرداخت می‌کند، مانند قبوض خدماتی، هزینه خدمات پستی و غیره.
- حق اشتراک[۵]: در این نوع مشترک هزینه خدمات یا کالا را در دوره‌های زمانی پرداخت کرده و در این دوره محدودیتی در میزان استفاده ندارد. مثلاً، اشتراک دسترسی به مجلات، فیلیمو و غیره.
- اجاره یا واسپاری[۶]: در این نوع مشتری برای مدتی محدود به کالا یا خدمات دسترسی داشته و پس‌ازآن ملزم به رفع تملک خواهد بود. البته در نوع «واسپاری» ممکن است اجاره به‌شرط تملیک عقد شود که در آن صورت مشتری به ازای پرداخت اجاره خارج از عرف در پایان دوره تملک کالا یا خدمات را در اختیار می‌گیرد (جریان درآمدی سایت ایران‌رنتر بدین‌صورت است).
- مجوز بهره‌برداری اختصاصی (لایسنس)[۷]: در این نوع مشتری اجازه مالکیت معنوی کالا یا خدمات را به دست می‌آورد و بهره‌برداری از آن تحت شرایط ضمن توافقنامه یا مجوز بهره‌برداری صورت می‌گیرد، مثل نرم‌افزارهای ویروس‌کش و غیره.
- هزینه کارگذاری یا واسطه‌گری[۸]: در این نوع مشتری هزینه واسطه‌گری را به بنگاه یا کسب‌وکار می‌پردازد. سایت‌هایی چون AirB&B یا فروش بلیت از این طریق کسب درآمد می‌کنند.
- هزینه تبلیغات[۹]: در این نوع مشتری هزینه معرفی کالا یا خدمات خود را می‌پردازد. از این رو می‌توان به گوگل ادوردز اشاره کرد.
[۱] Revenue Stream
[۲] Revenue Model
[۳] Asset Sale or direct sale
[۴] Usage Fee
[۵] Subscription Fee
[۶] Rent or Lease
[۷] Licensing
[۸] Intermediation or Brokerage Fee
[۹] Advertisement Fee
