نگرش نسلی به پول
مقدمه
بحث نگرش به پول ریشه در مبحث مهم‌تری تحت عنوان روانشناسی پول (Money Psychology) دارد. البته باید یادآور شد علیرغم ارتباط پول باقدرت، رفتار و عزت‌نفس و غیره، توجه به آن در علوم اجتماعی و شناختی چندان گسترده و قابل‌توجه نبوده است. اما کتاب روانشناسی پول[۱] -به قلم آدریان فرنهام و مایکل آرگایل- که توسط شهلا یاسائی ترجمه و انتشارات جوانه رشد آن را منتشر کرده، منبع خوبی برای درک علمی و تخصصی این مبحث است[۲]. در بخشی از کتاب آمده است:
پول صحبت می‌کند و یک استعاره، انتقال‌دهنده و همانند یک پل است. پول مخزنی از تجربه‌ها، مهارت‌ها و کارهای مشترک است. همچنین پول مانند نویسندگی نوعی فناوری تخصصی است و مانند نویسندگی جنبه‌های دیداری (تجسم) نطق و فرمان را تقویت می‌کند و مانند ساعت که زمان را از مکان جدا می‌کند، پول کار را از سایر عملکردهای اجتماعی جدا می‌سازد. پول باعث توسعه عظیم سازمان‌های سیاسی و کنترل بر آن‌ها می‌شود. همان‌طور که نویسندگی این عملکرد را دارد . این عملی است با ابعاد زمانی و مکانی در اقشار متفکر جامعه “وقت پول است و پول ذخیره وقت و تلاش مردم است.”
در حوزه نظریه‌پردازی نیز بحث‌های فروید درباره سمبل‌های ناخودآگاه مرتبط با پول و ثروت و پیوند آن با رفتارشناسی فردی و اجتماعی در این رابطه راهگشا خواهند بود. به‌طورکلی می‌توان رد مبحث روانشناسی پول را در چند حوزه مختلف شناختی، بالینی و رشد جستجو کرد که از حوصله بحث این مقاله خارج خواهد بود.
نگرش نسلی به پول
مقوله مهم در تفسیر ابعاد مسئله نگرش نسلی به پول، آگاهی از گرایش‌ها و طرز فکر غالب در نسل‌هاست. همان‌گونه که در تصویر مشاهده کرده و بعدتر می‌توانید تحلیل آن را با پاسخگویی به سؤالات “آزمون نگرش به پول”[۳] (برای اجرای آزمون به این لینک مراجعه نمایید) در مورد خویش بسنجید، انسان‌ها در رده‌ها و طیف‌های سنی مختلف رویکردهای متمایزی در رابطه با خرج کردن و پس‌انداز کردن دارند. چنانچه ماهیت پول در هر طیف تعریف مختص به خود را داشته و در واقع نوعی مواجهه سیال بین نگاه مبتنی بر نقدینگی تا نگرش سرمایه‌ای را در مورد پول شاهد هستیم.
با عبور از بحث چگونگی ادراک پولی انسان‌ها و نسل‌ها، طیف سنی نوجوان و جوان گرایش هزینه‌ای و گروه سنی بزرگ‌سال و میان‌سال، رویکرد سرمایه‌ای و پس‌اندازی را اتخاذ کرده‌اند. البته شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و درآمدی و در یک‌کلام “ویژگی‌های جمعیت شناختی” انسان‌ها مقوله بسیار مهم و تأثیرگذاری در این مسئله بوده و نتایج معقول پژوهشی صرفاً از ظرف همسان‌گذینی در معیارها و شناخت گروه کانونی، کنترل و آزمایشی دقیق حاصل خواهند شد.
در ایران
متأسفانه پژوهش و یافته علمی جامع و قابل قبولی در رابطه با نگرش نسلی به پول در ایران دیده نشد، اما با لحاظ ویژگی‌های جمعیت شناختی در مناطق مختلف ایران و گرایش جهانی به آسایش و رفاه و به‌تبع آن مصرف‌گرایی بیشتر که مستلزم پرداخت پول بیشتر است، می‌توان با برداشتی استقرایی ولی نسبتاً مستدل پذیرفت که شرایط موجود در کشور ما نیز چیزی متفاوت از داده‌های موجود در پوستر بالا درباره کشورهای توسعه‌یافته جهان نبوده و فارغ از برخی تمایزات جزئی، کلیت امر ماهیت مشابهی را به ذهن متبادر می‌کند.
به قلم سید ایمان میری کرهرودی
[۱] The Psychology of Money by Adrian Farnham & Michael Argyle
[۲] نسخه جدید این کتاب با عنوان The New Psychology of Money را نیز می‌توانید به زبان لاتین بخوانید.
[۳] Money Belief & Behavior Scale
